Hoe kernkwadranten je grootste vijand tot vriend maken

Zelfkennis is essentieel om goed samen te werken en leiding te geven. Een manier om meer over jezelf te leren in relatie tot anderen is via het kernkwadrant van Daniel Ofman (zie onderstaande afbeelding). Dit model geeft je inzicht in jouw kwaliteiten en laat zien waar je goed in bent. Doordat je dit weet, kun je dit bewuster inzetten tijdens je werk. En dat maakt je werk niet alleen makkelijker, maar ook leuker!

Het kwadrant geeft ook inzicht in de valkuilen die horen bij jouw kwaliteiten en waar je dus waakzaam voor moet zijn. Bovendien zie je welke kwaliteiten voor jou nog een uitdaging zijn. Je zult merken dat je veel kan leren van de collega’s waar je dat misschien het minst van verwacht.

Het kwadrant is niet alleen behulpzaam voor jou, maar het biedt ook inzicht in de kwaliteiten van je team. Inzicht waarmee je jouw teamleden in hun kracht kunt zetten, waardoor zij beter werk afleveren en meer plezier hebben in het werk. De taak om iets tot in de puntjes uit te werken bijvoorbeeld, kan voor iemand met als kernkwaliteit ‘creativiteit’ een hele vervelende taak zijn. Maar is iemand consciëntieus, dan is dat juist een feest. Hieronder gaan we hier verder op in; per onderdeel leggen we uit wat het betekent en hoe je het gebruikt.

Het kernkwadrant begint in de basis met de kernkwaliteiten. Deze eigenschappen maken wie jij bent. Aan deze sterke kanten denk je direct bij een bepaalde medewerker, een collega of bijvoorbeeld je partner. Zelf heb je vaak niet door dat het een kwaliteit is, je vindt het juist heel gewoon dat jij dat kan of doet. Je vindt het meestal ook vreemd dat een ander het niet doet.

Een kernkwaliteit is geen aangeleerde vaardigheid, maar eentje die je van nature in je hebt. Vaak deed je het al als kind. Deze kwaliteiten neem je overal mee naartoe, in werk en privé. Voorbeelden van kernkwaliteiten zijn besluitvaardigheid, daadkracht of flexibiliteit.

In het volgende kwadrant vind je de valkuil. Als iemand te ver doorschiet in zijn kernkwaliteit kan hij in zijn valkuil trappen. Doe je te veel van het goede, dan kan een kwaliteit tegen je gaan werken. Een voorbeeld van een valkuil is wanneer iemand die bescheiden is daarin doorschiet en zichzelf daardoor wegcijfert. Of wanneer een daadkrachtig iemand daarin doorslaat, dan kan dit op anderen drammerig overkomen. Vaak herken je in feedback van collega’s over ontwikkelpunten ook een kwaliteit.

De uitdaging vind je rechts onderin in het kwadrant. Dit is het positief tegenovergestelde van de valkuil. Het zijn aanvullende kwaliteiten op de kernkwaliteit en zorgen ervoor dat de kernkwaliteit in balans blijft. De term uitdaging zegt het al: vaak is het lastig om dit gedrag te laten zien omdat het zo ver van je af staat. Neem de kernkwaliteit daadkracht waarvan de valkuil drammerigheid is. Om dat te voorkomen is het de uitdaging om geduldig te blijven. De drammerigheid blijft dan achterwege. De kernkwaliteit en de uitdaging zijn beiden belangrijk om in evenwicht te blijven.

Het kwadrant sluiten we af met de allergie. Je bent vaak allergisch voor te veel van datgene wat voor jou een uitdaging is. En wat voor jou een uitdaging is, kan voor de ander juist een kernkwaliteit zijn. Is geduld voor iemand een kernkwaliteit en schiet diegene daarin door, dan kan diegene passief worden. Heb jij als kernkwaliteit besluitvaardigheid, dan kan passiviteit als allergisch worden ervaren. Want dit is precies dat waar je niet op wilt lijken. Hierdoor wordt de kans groot dat je vasthoudt aan je kernkwaliteit, en sneller doorschiet naar je eigen valkuil. Ook de ander doet dit en daardoor loop je het risico dat je niet in elkaars vaarwater wilt zitten. Je probeert de ander te veranderen door je eigen kwaliteit nog sterker in te zetten met juist verdere verwijdering tot gevolg. Wees er dus alert op dat als je iemand tegenkomt die in je allergie zit, de kans groot is dat je in je valkuil trapt. Elkaar feedback hierop geven helpt de andere om niet te ver door te schieten en in zijn kracht te blijven staan.

Het interessante aan de kernkwadranten is dat waar jij het meest allergisch voor bent, ook je grootste leerpunt is. Je keert vaak het meeste van die persoon waar je het moeilijkste mee kunt omgaan. Dus ben je allergisch voor passiviteit, dan is je uitdaging de basis van die eigenschap, namelijk geduld. Kun jij je goed inleven in anderen? Dan ben je misschien allergisch voor nonchalante of afstandelijke mensen, waarvan de basiseigenschap loslaten kan zijn. De mensen waar je het meest allergisch voor bent, kunnen dan ook je grootste mentoren zijn.

Heb je als leidinggevende te maken met teamleden die elkaar niet liggen? Probeer dan inzichtelijk te maken waar de allergie naar elkaar vandaan komt. En laat zien dat daar ook een kracht in schuilt. Dan krijg je meer begrip en soms zelfs bewondering voor elkaar.

• Op internet kun je veel voorbeelden vinden van kernkwadranten. Kies daar een voorbeeld uit dat voor jou werkt.
• Het kernkwadranten spel van Daniel Ofman is een aanrader omdat het met voorbeeld kaartjes helpt de juiste kernkwadrant te maken. Speel het met je team of collega’s, en je zult zien dat anderen vaak nog beter weten hoe jij in elkaar steekt.