Omgaan met medewerkers die een dierbare hebben verloren door overlijden

Rouw is wat iemand voelt na het verlies van een dierbare door overlijden of bij andere ingrijpende gebeurtenissen zoals het verlies van een relatie of een baan. Rouw hoort helaas bij het leven en mensen kunnen zich er echt ziek van voelen. Uit recent onderzoek blijkt ook dat 1 op de 10 mensen die een dierbare hebben verloren, een burn-out krijgt door de combinatie rouw en werk. Het is dan ook belangrijk om mensen de tijd te geven te rouwen en niet direct te vragen: 'Wanneer kom je weer naar werk?'.

In onderstaande animatie laten we zien door welke stadia een medewerker heen gaat bij rouw.

Elk rouwproces is uniek en er is geen vaste tijd voor te noemen, maar alle mensen die rouwen gaan door een proces waarin ze een nieuw evenwicht moeten zien te vinden. Ze moeten zich aanpassen aan een nieuwe situatie en dat kost tijd. Volgens het Duale Procesmodel van Omgaan met verlies van Stroebe en Schut richten mensen die rouwen zich perioden op het verlies en perioden op het herstel. Zolang ze niet vast komen te zitten in een van de twee uitersten, vinden ze na verloop van tijd een nieuwe balans.

Rouw kan gepaard gaan met verschillende lichamelijke en psychische klachten die ook op het werk zichtbaar kunnen zijn. Bijna alle rouwenden hebben last van vermoeidheid, slecht slapen en een verminderde eetlust. Andere klachten die veel voorkomen, zijn:

• concentratieverlies, gebrek aan energie;
• grote behoefte aan afzondering;
• heftige emoties (agressie, angst, boosheid, schuldgevoel, verdriet);
• ongeïnteresseerdheid, onverschilligheid, cynisme;
• passiviteit, lusteloosheid of juist overactief zijn;
• piekeren, slecht slapen;
• buikpijn, darmproblemen, druk op de borst, hoofdpijn, spierpijn;
• spanningsklachten (hyperventilatie, hartkloppingen, benauwdheid);
• somberheid en depressieve klachten. 

Natuurlijk zijn de hierboven genoemde symptomen van invloed op de inzetbaarheid. Uit onderzoek blijkt bovendien dat het verlies van een partner of kind er echt heel hard inhakt: ruim 70 procent van de mensen die dit overkwam kon langere tijd niet goed functioneren, 23 procent kreeg een burn-out en 14 procent raakte zelfs zijn baan kwijt. Hoe inzetbaar iemand is, hangt samen met hoe het rouwproces verloop; iemand die gericht is op herstel kan meer aan, ook wat werk betreft. Maar in perioden waarin iemand meer met het verlies bezig is, kan de inzetbaarheid tijdelijk minder zijn.

Als leidinggevende ben je bij uitstek in de positie om de werkomstandigheden van een rouwende medewerker aan te laten sluiten bij wat iemand nodig heeft. Werken kan goed zijn voor iemand die rouwt en afleiding bieden. Als een rouwende medewerker echter net in een neergaande beweging zit en meer op het verlies gericht is, kun je niet verwachten dat iemand vol enthousiasme een nieuw project oppakt. Door de juiste hulp te bieden op het juiste moment, houd je de medewerker in het zadel en voorkom je verzuim. Ook de relatie die iemand met zijn werk had voor het verlies, speelt mee: heeft iemand fijne collega’s, vond hij zijn werk leuk, heeft hij genoeg regelmogelijkheden? Dit helpt om het werk sneller weer op te pakken.

Iemand die rouwt, kan tijdelijk echt niet in staat zijn om te werken. Helaas bestaat er geen wettelijk recht op rouwverlof. Direct na een sterfgeval kunnen medewerkers wel calamiteitenverlof (ook wel kort verzuimverlof) opnemen. Dit kan overgaan in bijzonder verlof als je bedrijf dat in de arbeidsvoorwaarden heeft geregeld of als het bij cao is bepaald. 

Is er ook in de arbeidsvoorwaarden of cao niks geregeld en kan een medewerker nog niet werken, ga dan het gesprek aan en zoek samen naar een oplossing. Laat je daarbij leiden door wat goed is voor je medewerker. Je kan iemand natuurlijk vragen zijn vakantiedagen op te nemen, maar die zijn daar eigenlijk niet voor bedoeld. Het helpt als je hier als leidinggevende flexibel mee omgaat. Tijdelijk de werktijden aanpassen bijvoorbeeld of de hoeveelheid werk, kan ook heel wat lucht geven.