Wanneer is er sprake van een depressie?

Als leidinggevende stel je zelf nooit de diagnose, dat laat je aan een professional over. Het is echter wel goed om je in de symptomen en risicofactoren van depressie te verdiepen om een depressie te kunnen herkennen. Een eventueel vermoeden van een depressie bij een medewerker kun je dan onderbouwd bespreekbaar maken. Op Hey het is oke.nl en Depressievereniging.nl is veel informatie te vinden, voor jouzelf als leidinggevende, maar ook voor je medewerker.

Symptomen van een depressie

Volgens de DSM-IV, het handboek voor psychiatrische aandoeningen, kunnen personen die depressief zijn in meer of mindere mate last hebben van de volgende symptomen:

  • verandering van eetlust of gewicht;
  • slapeloosheid of juist overmatig slapen;
  • agitatie of remming;
  • moeheid of verlies van energie;
  • gevoelens van waardeloosheid of schuld;
  • besluiteloosheid, concentratieproblemen of verminderd vermogen tot nadenken;
  • gedachten aan dood of zelfmoord.

Niet al deze symptomen springen direct in het oog, zeker niet als het om gedachten en stemmingen gaat en iemand er zelf niet over praat. Toch kun je aan het gedrag en het werk van je medewerker misschien wel veranderingen merken.

Hoe kan depressie bij een medewerker zich uiten?

Er kan sprake van een depressie als iemand:

  • meer fouten gaat maken;
  • langzamer werkt, minder productief is;
  • zich slecht kan concentreren;
  • sloom, afwezig of juist hyper is;
  • sneller moe dan normaal is;
  • somber, neerslachtig, lusteloos is;
  • vaker te laat komt, zich vaker kort ziek meldt.

Deze symptomen komen ook voor bij andere stressgerelateerde klachten, maar bij een depressie komen de klachten dagelijks voor en blijven ze aanwezig, ook als de omstandigheden zijn veranderd.

Behandeling van een depressie

Depressie behandelen is mogelijk, maar niet makkelijk. Gemiddeld krijgt de helft van de mensen binnen vijf jaar na de eerste depressie een tweede. En bij zware, terugkerende depressies is er echt hulp van een psychiater nodig. Gelukkig zijn er ook factoren die beschermen tegen depressie:

  • hoge intelligentie;
  • zelfinzicht, realistische zelfwaardering, zelfvertrouwen;
  • begrip en kennis van depressie en wat daaraan beïnvloedbaar is;
  • een flexibele persoonlijkheid;
  • sociale steun, een goed netwerk en makkelijke omgang met anderen;
  • zelf verantwoordelijkheid dragen voor gebeurtenissen of plannen;
  • het gevoel grip te hebben op je eigen leven.

Dit zijn allemaal factoren die te maken hebben met mentale weerbaarheid. Het vergroten daarvan is dus belangrijk. Op die manier leert iemand beter gebruik te maken van zijn persoonlijke en werkgebonden hulpbronnen. Zowel bij het voorkomen als het behandelen en herstellen van een depressie is eigen regie belangrijk. Het gevoel dat je zelf sturing kunt geven aan het proces, ook al ben je onder behandeling, is goed voor het zelfvertrouwen. Meer bewegen, mindfulness en gezonde leefstijl zijn zaken die onderdeel kunnen zijn van een behandeling.

Hoe is depressie van invloed op de inzetbaarheid?

Medewerkers die lijden aan een depressie kunnen korte of langere tijd minder inzetbaar zijn. Depressie kan leiden tot verzuim, afname van het werkplezier en productiviteitsverlies. Depressie is een net zo’n grote bedreiging voor medewerkers als een burn-out, alleen een depressie komt na herstel eerder terug dan een burn-out.

Hoe ziet het herstel van depressie eruit?

Bij herstel van een depressie verbetert eerst de stemming, een betere concentratie en andere functionele mogelijkheden voor werk volgen pas later. Hier moet je als leidinggevende dus rekening mee houden. Tegelijkertijd biedt werk wel structuur, steun en status en draagt het in daardoor bij aan herstel. Zorg dus voor de juiste aanpassingen, zodat iemand wel kan blijven werken.

Hoe kun je als leidinggevende je medewerker ondersteunen?

Een medewerker met een depressie moet door een deskundige behandeld worden. Maar voor het zo ver is, loopt je medewerker met zijn klachten rond, ook op het werk. Je kunt iemand het beste helpen door hem of haar aan te moedigen erover te praten en hulp te zoeken. Geef vooral aan dat jij daar ook bij kunt helpen. Iemand hoeft niet perse met jou over zijn problemen te praten, zeker niet als hij dat niet wil. Help je medewerker dan om de juiste weg naar de juiste hulp te vinden. De eerste stap is meestal een bezoek aan de eigen huisarts.

Doorverwijzen naar deskundigen

Je kunt iemand doorverwijzen naar de vertrouwenspersoon, bedrijfsmaatschappelijk werker of naar de bedrijfsarts. Dit is nog niet bij iedereen even goed bekend, maar de bedrijfsarts heeft ook een adviserende rol en in de laatste wijziging van de Arbowet heeft juist deze rol meer aandacht gekregen. De bedrijfsarts is er niet alleen om zieke medewerkers te behandelen, maar ook om te voorkomen dat ze ziek worden. Medewerkers hebben ook het recht om de bedrijfsarts preventief te bezoeken. Ze hoeven dus helemaal niet ziek te zijn om naar het spreekuur te kunnen gaan, het preventieve consult moet juist helpen om te voorkomen dat medewerkers zich ziek moeten melden. Wijs je medewerker hier dus op als hij bij je komt om over zijn situatie te praten.

Zorg voor voldoende hulpbronnen op het werk

Verder kun je als leidinggevende kijken of je medewerker wel voldoende werkgebonden hulpbronnen heeft. Geef je je medewerker autonomie en regelmogelijkheden om zelf het werk te organiseren? Is er geen sprake van te hoge werkdruk? Is iemand competent genoeg om de taken die je bij hem hebt neergelegd, uit te kunnen voeren? Doet je medewerker wel waar hij goed in is? Het is jouw taak als leidinggevende om voor voldoende energiegevers op het werk te zorgen.

Het juiste gesprek over depressie aangaan met je medewerker

Hoe ga je nu op een respectvolle manier een gesprek aan over een gevoelig onderwerp? Het helpt als je dicht bij jezelf blijft en vertelt wat jij waarneemt en welk gevoel dat bij jou oproept. Je kunt zeggen ‘Ik merk dat je de laatste tijd meer afwezig bent, vaker te laat komt, lunchpauzes overslaat enzovoort.’ Of ‘Ik heb het gevoel dat je niet lekker in je vel zit, ik zie dat je moeite hebt je tijdens vergaderingen te concentreren, het valt me op dat er meer fouten in je werk zitten enzovoort.’

Als je het lastig vindt om zo’n gesprek te voeren, vraag je leidinggevende of werkgever of je hiervoor een training kunt volgen. Een goed gesprek voeren is immers prima te leren.

Voer het goede gesprek met de tips in dit artikel

Meer lezen, ook over burn-out?

Voor dit artikel is gebruikgemaakt van het boek Van burn-out naar veerkracht – een leidraad voor leidinggevenden van Rob Hoedeman.

Deze artikelen kunnen ook van pas komen:

Leiderschap

Hoe voer je het goede (functionerings)gesprek?

In organisaties wordt steeds meer wendbaarheid, flexibiliteit en eigenaarschap van medewerkers verwacht. Iets wat niet kan zonder continu in gesprek te zijn over motivatie, competenties, talent en resultaat. Daarnaast heeft ieder mens behoefte aan positieve aandacht. Als leidinggevende kom je er dus niet mee weg om twee keer per jaar te vragen hoe het gaat. En dat kan ook prima anders. In dit artikel lees je alles over het goede (functionerings)gesprek.

Lees meer
Inzetbaarheid

Mentale weerbaarheid: wat is het? En waarom is het belangrijk?

Mentale weerbaarheid is een term die je tegenwoordig veel voorbij hoort komen in het kader van inzetbaarheid. Maar wat is mentale weerbaarheid precies? En waarom zou je daar als leidinggevende aandacht aan besteden?

Lees meer