Een medewerker met depressie ondersteunen

Als leidinggevende stel je zelf nooit de diagnose, dat laat je aan een professional over. Het is echter wel goed om je in de symptomen en risicofactoren van depressie te verdiepen om een depressie te kunnen herkennen. Een eventueel vermoeden van een depressie bij een medewerker kun je dan onderbouwd bespreekbaar maken. Op Hey het is oke.nl en Depressievereniging.nl is veel informatie te vinden, voor jouzelf als leidinggevende, maar ook voor je medewerker.

Volgens de DSM-IV, het handboek voor psychiatrische aandoeningen, kunnen personen die depressief zijn in meer of mindere mate last hebben van de volgende symptomen:

• verandering van eetlust of gewicht;
• slapeloosheid of juist overmatig slapen;
• agitatie of remming;
• moeheid of verlies van energie;
• gevoelens van waardeloosheid of schuld;
• besluiteloosheid, concentratieproblemen of verminderd vermogen tot nadenken;
• gedachten aan dood of zelfmoord.

Niet al deze symptomen springen direct in het oog, zeker niet als het om gedachten en stemmingen gaat en iemand er zelf niet over praat. Toch kun je aan het gedrag en het werk van je medewerker misschien wel veranderingen merken.

Er kan sprake van een depressie als iemand:

• meer fouten gaat maken;
• langzamer werkt, minder productief is;
• zich slecht kan concentreren;
• sloom, afwezig of juist hyper is;
• sneller moe dan normaal is;
• somber, neerslachtig, lusteloos is;
• vaker te laat komt, zich vaker kort ziek meldt.

Deze symptomen komen ook voor bij andere stressgerelateerde klachten, maar bij een depressie komen de klachten dagelijks voor en blijven ze aanwezig, ook als de omstandigheden zijn veranderd.

Depressie behandelen is mogelijk, maar niet makkelijk. Gemiddeld krijgt de helft van de mensen binnen vijf jaar na de eerste depressie een tweede. En bij zware, terugkerende depressies is er echt hulp van een psychiater nodig. Gelukkig zijn er ook factoren die beschermen tegen depressie:

• hoge intelligentie;
• zelfinzicht, realistische zelfwaardering, zelfvertrouwen;
• begrip en kennis van depressie en wat daaraan beïnvloedbaar is;
• een flexibele persoonlijkheid;
• sociale steun, een goed netwerk en makkelijke omgang met anderen;
• zelf verantwoordelijkheid dragen voor gebeurtenissen of plannen;
• het gevoel grip te hebben op je eigen leven.

Dit zijn allemaal factoren die te maken hebben met mentale weerbaarheid. Het vergroten daarvan is dus belangrijk. Op die manier leert iemand beter gebruik te maken van zijn persoonlijke en werkgebonden hulpbronnen. Zowel bij het voorkomen als het behandelen en herstellen van een depressie is eigen regie belangrijk. Het gevoel dat je zelf sturing kunt geven aan het proces, ook al ben je onder behandeling, is goed voor het zelfvertrouwen. Meer bewegen, mindfulness en gezonde leefstijl zijn zaken die onderdeel kunnen zijn van een behandeling.

Medewerkers die lijden aan een depressie kunnen korte of langere tijd minder inzetbaar zijn. Depressie kan leiden tot verzuim, afname van het werkplezier en productiviteitsverlies. Depressie is een net zo’n grote bedreiging voor medewerkers als een burn-out, alleen een depressie komt na herstel eerder terug dan een burn-out.

Bij herstel van een depressie verbetert eerst de stemming, een betere concentratie en andere functionele mogelijkheden voor werk volgen pas later. Hier moet je als leidinggevende dus rekening mee houden. Tegelijkertijd biedt werk wel structuur, steun en status en draagt het in daardoor bij aan herstel. Zorg dus voor de juiste aanpassingen, zodat iemand wel kan blijven werken.

Een medewerker met een depressie moet door een deskundige behandeld worden. Maar voor het zo ver is, loopt je medewerker met zijn klachten rond, ook op het werk. Je kunt iemand het beste helpen door hem of haar aan te moedigen erover te praten en hulp te zoeken. Geef vooral aan dat jij daar ook bij kunt helpen. Iemand hoeft niet perse met jou over zijn problemen te praten, zeker niet als hij dat niet wil. Help je medewerker dan om de juiste weg naar de juiste hulp te vinden. De eerste stap is meestal een bezoek aan de eigen huisarts.

Je kunt iemand doorverwijzen naar de vertrouwenspersoon, bedrijfsmaatschappelijk werker of naar de bedrijfsarts. Dit is nog niet bij iedereen even goed bekend, maar de bedrijfsarts heeft ook een adviserende rol en in de laatste wijziging van de Arbowet heeft juist deze rol meer aandacht gekregen. De bedrijfsarts is er niet alleen om zieke medewerkers te behandelen, maar ook om te voorkomen dat ze ziek worden. Medewerkers hebben ook het recht om de bedrijfsarts preventief te bezoeken. Ze hoeven dus helemaal niet ziek te zijn om naar het spreekuur te kunnen gaan, het preventieve consult moet juist helpen om te voorkomen dat medewerkers zich ziek moeten melden. Wijs je medewerker hier dus op als hij bij je komt om over zijn situatie te praten.

Verder kun je als leidinggevende kijken of je medewerker wel voldoende werkgebonden hulpbronnen heeft. Geef je je medewerker autonomie en regelmogelijkheden om zelf het werk te organiseren? Is er geen sprake van te hoge werkdruk? Is iemand competent genoeg om de taken die je bij hem hebt neergelegd, uit te kunnen voeren? Doet je medewerker wel waar hij goed in is? Het is jouw taak als leidinggevende om voor voldoende energiegevers op het werk te zorgen.

Voor dit artikel is gebruikgemaakt van het boek Van burn-out naar veerkracht – een leidraad voor leidinggevenden van Rob Hoedeman.