Wat je als leidinggevende kunt doen om medewerkers met hart- en vaatziekten te ondersteunen

Onder de verzamelnaam hart- en vaatziekten vallen verschillende aandoeningen. Op de website van de Hartstichting staan de belangrijkste genoemd, zoals angina pectoris, een beroerte, hartfalen, hartritmestoornissen en een hartaanval. Op thuisarts.nl kun je lezen welke klachten en symptomen met deze verschillende aandoeningen samenhangen en hoe de revalidatie eruitziet.

Bij het ontstaan van hart- en vaatziekten spelen verschillende factoren een rol:

• medische factoren: iemand heeft al een aandoening waardoor er meer risico is; 
• leefstijlfactoren: een ongezonde leefstijl vergroot het risico; 
• werkgebonden factoren: werken in ploegendienst en hoge werkdruk;
• overige factoren zoals roken, verhoogd cholesterol, lichamelijke inactiviteit, stress en overgewicht.

Er zijn iets meer mannen dan vrouwen met hart- en vaatziekten en het grootste deel van de hartpatiënten is tussen de 65 en 74 jaar. Hoewel de gevolgen zich vaak op latere leeftijd openbaren, kan de ontwikkeling van hart- en vaatziekten al veel eerder beginnen.

Medewerkers die te maken krijgen met hartproblemen, hebben daar zowel lichamelijk als psychisch last van. Sommige mensen worden van de ene op de ander dag hartpatiënt en moeten een ingrijpende en zware operatie ondergaan. Daarnaast wordt een hartpatiënt geconfronteerd met zijn eigen sterfelijkheid en moet tijdelijk of blijvend zijn leven aanpassen aan zijn ziekte. Iemand moet misschien levenslang medicatie gebruiken en is verminderd belastbaar.

Klachten waar hartpatiënten die (weer gaan) werken last van kunnen hebben, zijn heel divers en kunnen invloed hebben op het werk en de werkhervatting:

• Vermoeidheid, doordat het hart slechter functioneert, maar ook door slecht slapen;
• Verminderd concentratievermogen, verminderd geheugen;
• Angstgevoelens, spanning, onrust;
• Depressieve gevoelens, somberheid, piekeren;
• Ontkenning, onderschatting van de ziekte.

In welke mate een medewerker met een hart- en vaatziekte inzetbaar is, hangt af van de soort aandoening en de lichamelijke en psychische gevolgen daarvan. Iemand die een hartinfarct heeft gehad heeft te maken met andere gevolgen dan iemand met een hartritmestoornis. Uiteraard is het advies van de bedrijfsarts hierbij leidend. Die geeft aan wat de beperkingen en de mogelijkheden van de medewerker zijn en stelt de mate van belastbaarheid vast.

Als leidinggevende ga je af op het advies van de bedrijfsarts. Heb je te maken met een medewerker die door zijn aandoening is ziekgemeld of bezig is met de re-integratie, dan volg je in ieder geval de stappen uit de Wet verbetering poortwachter. Jouw rol als leidinggevende bestaat eruit om samen met je medewerker te kijken hoe je de werkhervatting zo goed mogelijk kunt invullen en hoe je je medewerker daarbij kunt ondersteunen.

Je medewerker kan door zijn ziekte gedwongen worden om zijn professionele leven en loopbaan opnieuw te bekijken, iets wat niet altijd meevalt. Met het advies van de bedrijfsarts over de belastbaarheid kijk je wat je kunt doen om terugkeer naar het werk mogelijk te maken.

Er zijn verschillende maatregelen die je kunt nemen als iemand nog niet volledig in de eigen functie terug kan keren:

• aanpassing van het soort werkzaamheden, al dan niet in combinatie met hulpmiddelen;
• aanpassing van het aantal uren;
• aanpassing van de verdeling van uren over de werkweek;
• aanpassing van de werkomstandigheden.

Het kan zijn dat je medewerker door de gevolgen van de hartaandoening meer risico’s loopt op het werk. Ook daarover zal de bedrijfsarts je informeren. Je kunt hierbij onder meer denken aan:

• blootstelling aan lawaai;
• lichamelijk zwaar werk;
• werken in onregelmatige diensten;
• werken in extreme temperaturen, dus kou en warmte;
• zittend werk.

Daarnaast kun je je medewerker helpen door collega’s te informeren. Het is niet altijd aan iemand te zien dat hij een ernstige hartkwaal heeft of een ingrijpende operatie heeft ondergaan. De gevolgen kunnen echter net zo beperkend zijn. Vraag je medewerker wat jij mag vertellen en wat hij zelf wil vertellen bij terugkeer op het werk. Het helpt als collega’s weten wat ze wel en niet van iemand kunnen verwachten. Hoe beter ze geïnformeerd zijn, hoe beter ze je medewerker kunnen ondersteunen. Houd hierbij wel altijd rekening met de privacy van je medewerker en geef dus nooit informatie zonder toestemming.

Op de website van Thuisarts en de Hartstichting worden onder andere adviezen gegeven voor een gezondere leefstijl met zo min mogelijk risico op hart- en vaatziekten. Je kunt natuurlijk niet voorschrijven wat iemand thuis moet doen, maar je kunt gezonde voeding en mogelijkheden voor beweging wel op het werk aanbieden en stimuleren. Geef zelf het goede voorbeeld, laat medewerkers zien dat het goed voor ze is en dat ze er voordeel bij hebben: ze voelen zich fitter, zijn minder moe, kunnen zich beter concentreren, hebben meer energie, slapen beter enzovoort.