Alles wat je moet weten over calamiteitenverlof en bijzonder verlof

Calamiteitenverlof is een kort verlof van een paar uur tot een paar dagen, dat een medewerker op kan nemen als hij door een plotselinge noodsituatie niet kan werken. Denk bijvoorbeeld aan het overlijden van een dierbare. Het calamiteitenverlof staat in de Wet op arbeid en zorg en is met behoud van loon. En het kan – indien er langer verlof nodig is – overgaan in bijzonder verlof.

Medewerkers kunnen calamiteitenverlof opnemen bij acute noodsituaties en bij zeer bijzondere persoonlijke omstandigheden. Wat precies een noodsituatie is staat niet in de wet, maar je kunt denken aan een ziek kind van school halen, een inbraak of een gesprongen waterleiding. Het gaat in ieder geval om situaties waarin de medewerker meteen moet stoppen met werken en van zijn werk weg moet. Soms moet je dus als leidinggevende zelf beoordelen of je vindt dat iets een noodsituatie is.

Dat hoeft niet voor ‘zeer bijzondere persoonlijke omstandigheden’ want die staan wel in de wet:

• een bevalling van de echtgenote, geregistreerd partner of degene met wie iemand samenwoont;
• het overlijden en de begrafenis of crematie van een bloed- of aanverwant in de rechte lijn (vader, moeder, opa, oma, kind of kleinkind van de medewerker of zijn partner) en de tweede graad van de zijlijn (broer of zus van de medewerker of zijn partner) of een huisgenoot. Iemand kan dus geen calamiteitenverlof opnemen voor de begrafenis van een oom, tante, neef of nicht.
• voor de verzorging van partner, kind, vader of moeder op de eerste ziektedag. Voor de tweede dag en eventuele dagen erna moet iemand dan kortdurend zorgverlof opnemen.

Dan is er volgens de wet nog een andere uitzonderlijke situatie, en dat is als een medewerker aan een plicht moet voldoen die door de overheid is opgelegd en die iemand niet in zijn vrije tijd kan doen. Dat is bijvoorbeeld het geval bij de aangifte van een geboorte.

Dat staat niet precies in de wet. Je medewerker mag van calamiteitenverlof gebruikmaken tot de noodsituatie is opgelost. Stel, iemand moet zijn zieke kind van school halen, dan neemt hij voor die dag calamiteitenverlof op, maar als hij de volgende dag ook thuis wil blijven om voor de zieke te zorgen, moet hij kortdurend zorgverlof opnemen. 

Dit kan lastig zijn als iemand calamiteitenverlof opneemt voor een sterfgeval. Want wanneer is in dat geval de calamiteit voorbij? En hoeveel verlofdagen mag een medewerker nemen als hij een uitvaart van een dierbare heeft? Voor deze situaties is het bijzonder verlof bedacht.

Bijzonder verlof gaat in op het moment dat de calamiteit voorbij is, maar de medewerker nog niet in staat is om te werken. Dit is niet wettelijk geregeld, maar de arbeidsovereenkomst, het bedrijfsreglement of de cao van jouw organisatie kan afspraken bevatten over bijzonder verlof. Dit verlof is bedoeld voor familieomstandigheden en bijzondere gebeurtenissen zoals:

• het huwelijk van de medewerker zelf;
• het huwelijk van een familielid;
• de begrafenis van een familielid;
• een werkjubileum;
• een verhuizing;
• een examen;
• een bezoek aan arts of ziekenhuis (soms moet dit wel onder werktijd);
• werkzaamheden voor een vakbond.