Wat is kanker en welke impact heeft het op een mens?
In de eerste plaats is kanker een ernstige en soms levensbedreigende ziekte, die een enorme impact heeft op het leven van de zieke en zijn omgeving. Op de website kanker.nl van KWF vind je meer informatie over de verschillende soorten kanker, behandelingen en gevolgen. Hoewel door verbeterde behandelmethoden mensen steeds betere overlevingskansen hebben en soms nog lang kunnen leven met of na de ziekte, is het heel wat anders dan een chronische aandoening. Iemand met kanker die onder behandeling blijft, is al die tijd nog steeds niet genezen en blijft angst houden dat de kwaadaardige cellen terugkomen.
Hoe is kanker van invloed op de inzetbaarheid?
De behandeling van kanker is vaak heftig, veeleisend en ingrijpend. Bestralingen en chemokuren zijn zwaar en hebben grote lichamelijke en psychische gevolgen. Denk aan extreme vermoeidheid, concentratieproblemen, een verminderd geheugen, gecombineerd met flinke emotionele impact. Kankerpatiënten zijn vaak langdurig ziek en wisselen perioden van herstel en re-integratie af met terugval en behandeling. De belastbaarheid van kankerpatiënten is dus zeer wisselend en afhankelijk van de fase van de behandeling.
Daarnaast zijn er aan de ene kant medische beperkingen die de nodige aanpassingen kunnen vragen in het werk. Iemand met blaaskanker bijvoorbeeld, zal regelmatig van zijn werkplek weg moeten voor toiletbezoek en iemand met darmkanker is soms ineens een paar dagen afwezig omdat hij last heeft van een koliek. Aan de andere kant zijn er mentale vraagstukken: hoe pakt iemand zijn werk weer op? Spelen er financiële gevolgen door de kanker? En, is er voldoende ondersteuning op het werk?
Genezen van kanker, maar nog wel klachten
Ook al is iemand genezen verklaard, de belastbaarheid kan minder zijn dan voorheen en misschien zelfs wel nooit meer op het oude niveau terugkeren. Samen met onderstaande klachten wordt dit de late gevolgen van kanker genoemd:
- concentratieproblemen;
- vermoeidheid;
- depressieve klachten;
- angst om weer ziek te worden.
Als leidinggevende is jouw rol vooral om je medewerker in elke fase van het ziekte-, herstel- en re-integratieproces, van de juiste begeleiding en ondersteuning te voorzien. Uiteraard is het advies van de bedrijfsarts hierbij leidend. Die geeft aan wat de mogelijkheden van de medewerker zijn en stelt de mate van belastbaarheid vast.
De rol van werk in het leven van iemand met kanker
Medewerkers die kanker hebben, kunnen daar kortere of langere periodes erg ziek van zijn waardoor ze niet kunnen werken. Daarnaast gaan ze door een wervelstorm van emoties. Toch geven de meeste kankerpatiënten aan graag te willen blijven werken. En dat is ook niet zo gek. Zeker als de ziekte langer duurt en perioden van herstel kent, is het vooruitzicht weer mee te kunnen doen op het werk een belangrijke houvast.
Hoe je als leidinggevende een medewerker met kanker kunt ondersteunen
Als leidinggevende heb je de rol van begeleider en ondersteuner en krijg je daarnaast te maken met een aantal wettelijke verplichtingen uit de Wet verbetering poortwachter. In de Roadmap Werkkracht bij kanker staat stapsgewijs wat er op je pad komt en welke actie in welke fase van je verlangd wordt. Hieronder vind je een aantal tips om steun vanuit het werk te regelen.
Tips
Maak kanker bespreekbaar
Kanker is een beladen onderwerp en de randvoorwaarde om het bespreekbaar te maken is een veilige cultuur. Als je al een goede band hebt met je medewerker zal deze uit zichzelf met je delen wat er aan de hand is en hoe hij zich voelt. Juist door ernaar te vragen, bied je je medewerker nog meer veiligheid. Je laat zien dat je het onderwerp niet uit de weg gaat. Het is vervolgens uiteraard aan je medewerker om te bepalen hoeveel hij wil vertellen.
Informeer collega’s
Collega’s vinden het misschien moeilijk om erover te praten uit angst iets verkeerds te zeggen of iemand te kwetsen. Maar medewerkers met kanker vinden het vaak vreselijk om in de slachtofferrol geduwd te worden en met rust gelaten te worden. Een deel van de kankerpatiënten wil er graag over praten.
Vraag aan je medewerker of je de collega’s mag informeren en wat je precies mag vertellen. Wat is het ziektebeeld, wat zijn de verwachtingen en wat betekent dit allemaal voor de zieke collega? Vraag ook aan je medewerker of deze het prettig vindt als collega’s hem of haar vragen stellen over de ziekte. En deel dit vervolgens met de collega’s, zodat zij ook handvatten hebben om met de situatie om te gaan.
Blijf de medewerker betrekken
Zeker als iemand er langere tijd niet is, en nog onduidelijk is wat je medewerker wel en niet kan gaan doen, is het verleidelijk dit zelf in te vullen. Je medewerker is er echter meer mee geholpen als je hem erbij blijft betrekken. Vraag dus wat je medewerker zelf denkt weer te kunnen gaan doen en hoe jij daarbij kunt helpen. Zo stimuleer je dat iemand de eigen regie weer terugpakt en vaak kan iemand met aangepast werk of kleine aanpassingen op de werkplek weer (gedeeltelijk) aan de slag.
Zoek zelf ook steun en begeleiding
Als leidinggevende kun je je medewerker beter helpen als je zelf goed geïnformeerd bent. Niet alleen over de wettelijke rechten en plichten, maar over de ziekte zelf en de gevolgen. Wat doet het met iemand om de diagnose kanker te krijgen, welke gezondheidsproblemen brengt de ziekte met zich mee, wat betekent dat praktisch voor iemands dagelijks leven? Hoe meer je weet, hoe beter je je kunt verplaatsen in je medewerker en hoe beter je bent uitgerust om een gesprek te voeren met je medewerker. Wees ook niet bang om de medewerker door te verwijzen naar andere professionals die kunnen helpen.
Meer lezen?
- Op de website van de Nederlandse Federatie van Kankerpatiënten (NFK) vind je nog meer handige tips. Ook kan je medewerker zelf hier terecht voor veel praktische informatie.
- Met de Roadmap Werkkracht bij kanker heb je een stappenplan om je medewerker te helpen en aan het werk te houden.
- Op de site van KWF Kankerbestrijding vind je veel informatie over alle aspecten van kanker.
- In de Nederlandse Kankeratlas is de impact te zien van kanker per regio in Nederland. Deze interactieve digitale atlas toont patronen van hoe vaak bepaalde kankersoorten voorkomen (incidentie), gebaseerd op waar mensen woonden toen ze de diagnose kanker kregen.