Conflictsituatie: zoek je een oplossing of een schuldige? Het DiSCO-model biedt inzicht.

Stel, je hebt een medewerker die zelf heel tevreden is over het werk wat hij aflevert en die zelfs loonsverhoging wil. Jij denkt daar als leidinggevende echter heel anders over. Jullie zijn het pertinent met elkaar oneens en komen er niet uit. Wat doe je in zo’n situatie? In plaats van te blijven hangen in welles-nietes, kun je eens naar de situatie kijken met behulp van het DiSCO-model van Alan Seale.

Dit is een eenvoudig model dat 4 manieren schetst waarop we met situaties omgaan: in 4 lagen van betrokkenheid. Afhankelijk van de laag waarin je zit, ben je in staat om op een bepaalde manier naar een probleem te kijken en ermee om te gaan. Inzicht in welke laag je je bevindt, kan helpen om je uit een patstelling te halen. Hieronder een uitleg van de vier lagen.

• De dramalaag: wiens schuld is dit?
  Als (een van) jullie in de dramalaag van betrokkenheid zit, ben je vooral bezig met het zoeken van een schuldige. Typische vragen die in deze laag gesteld worden zijn: ‘Wiens schuld is dit? Hoe gebeurde het? en 'Hoe ben ik hierin verzeild geraakt?’. Het nadeel van op deze manier naar de situatie kijken is dat je vooral met het verleden bezig bent. De situatie wordt er niet beter op. In tegendeel, de negatieve emoties worden versterkt en een oplossing laat steeds langer op zich wachten.

• De situatielaag: hoe lossen we het op?
  Als je verder kunt kijken dan het drama, kom je in de situatielaag. Hier ben je in staat emotie los te koppelen en te focussen op resultaat. Schadebeheersing en een oplossing staan centraal. De typische vragen zijn hier: ‘Hoe beheersen we de schade zoveel mogelijk? Hoe lossen we dit zo snel mogelijk op?’ 
  Op korte termijn is dit vaak best een goede manier van kijken en handelen. Alleen wordt op de lange termijn het onderliggende probleem vaak niet opgelost. De kans op herhaling is dus groot.
• De keuzelaag: wie kies ik te zijn in deze situatie? 
  Weet je over te stappen naar het derde niveau, de keuzelaag, dan stel je jezelf vooral vragen: ‘Wie ben ik in deze situatie? Wat is mijn rol in wat er nu gebeurt? Welke stappen kies ik om verder te kunnen gaan?’. 
  Kortom, je neemt eigenaarschap voor de situatie en probeert een constructieve manier te vinden om met het probleem om te gaan. Dit maakt het mogelijk om samen een nieuwe situatie te creëren en te zorgen voor duurzame verandering.
• De laag van opties: wat wil hier gebeuren?
  In de vierde laag, die van de Opties, zie je problemen als kansen. Je bent gefocust op de grotere context en ziet problemen als een middel tot groei. Het probleem is daarmee slechts een wake-up call, iets werkt niet (meer) en wil veranderen of transformeren. De vragen in deze laag zijn daarmee: ‘Wat wil hier gebeuren? Welke kans ligt hier?’

Het moge duidelijk zijn dat de keuzelaag en de laag van opties het meest constructief zijn, ook op de langere termijn. Bedenk voor het gesprek dus wie jij wilt zijn in deze situatie en welke kansen deze situatie biedt. Bij voorkeur nodig je de ander uit dat ook te doen. Mocht dat niet lukken, dan kun je het gesprek ook starten door te vertellen hoe jij je hebt voorbereid. Daarmee leg je in ieder geval de kaarten open op tafel en start je positief.

Wees je ervan bewust dat mensen in een conflict niet altijd open staan voor de mening en input van anderen. De stress die een conflict oproept, kan ervoor zorgen dat iemand minder rationeel kan denken en als het ware oogkleppen opzet.