Wat is mantelzorg precies?

We spreken van mantelzorg als iemand onbetaald en langdurig intensieve zorg geeft aan zijn kind, zijn partner, een van zijn ouders of een andere dierbare. Iemand die mantelzorger is, heeft altijd een persoonlijke relatie met de persoon die hij verzorgt. Die emotionele betrokkenheid maakt deze zorg extra zwaar. Mantelzorg gebeurt altijd vrijwillig, maar eigenlijk kun je er niet voor kiezen. Het is iets wat je overkomt en waar je bijna geen ‘nee’ tegen kan zeggen. Vaak is er ook niemand anders die deze zorg kan geven.

Mantelzorg in cijfers

Mantelzorg-in-cijfers

Effecten van combinatie mantelzorg en werk

Mensen die mantelzorger zijn en een baan hebben, draaien overuren. Je kunt mantelzorg niet stoppen of uitzetten, het gaat 24/7 door. Soms zijn medewerkers er ook op het werk nog mee bezig, bijvoorbeeld als ze moeten bellen met een arts, een zorgwinkel of de gemeente om iets te regelen of aan te vragen. Medewerkers die mantelzorgers zijn vertellen dit lang niet altijd op hun werk. Hoe kun je merken dat iemand mantelzorger is en dat hij overbelast dreigt te raken?

Klachten en signalen van overbelasting

Mantelzorgers kunnen verschillende klachten krijgen:

  • Lichamelijke klachten als buikpijn, duizeligheid, hoofdpijn, hyperventilatie, pijn in nek, rug en schouders, vermoeidheid.
  • Psychische klachten zoals depressie, piekeren, slecht slapen, over-emotioneel.

Dit zijn signalen waar je als leidinggevende op kunt letten: 

  • Meer spanning, irritatie, stress
  • Vermoeide indruk, concentratieproblemen
  • Vaker te laat komen en stipt op tijd vertrekken, nooit even blijven hangen
  • Geen deelname aan sociale activiteiten buiten werktijd
  • Behoefte aan afzondering en sombere stemming
  • Verwaarlozing van het uiterlijk

Mantelzorg en inzetbaarheid

Mantelzorgers die last hebben van deze klachten, presteren vaak ook minder goed. Daarnaast hebben ze als ze thuiskomen van hun werk, onvoldoende gelegenheid om uit te rusten en op te laden. Dat heeft invloed op hun inzetbaarheid. Ze lopen risico uit te vallen door overspannenheid of burn-outklachten of ze melden zich ziek omdat ze het allemaal niet meer geregeld krijgen. Om dat te voorkomen, moeten deze medewerkers weer een goede balans zien te vinden tussen werk en privé nodig.. Als leidinggevende kun je daarbij helpen. Aandacht en begrip zijn belangrijk, net als informatie over verlofregelingen en bemiddeling bij het regelen van een mantelzorgmakelaar.

Waarom steun van de leidinggevende zo belangrijk is

Medewerkers die mantelzorg verlenen, vinden het vaak lastig dit met hun leidinggevende te bespreken. Ze vinden het te privé, ze willen hun collega’s niet met extra werk opzadelen of ze zijn bang dat het nadelig is voor hun carrière. Terwijl degenen die het wel bespreken hier veel steun aan hebben, doordat er aandacht en begrip is voor hun situatie. Ook ervaren zij minder lichamelijke of psychische klachten.

Aan de slag!

Heb je het idee dat een medewerker het (te) zwaar heeft met mantelzorg? Plan dan zo snel mogelijk een gesprekje met deze medewerker in.

Uitdaging

Als je vermoedt dat iemand mantelzorger is en de combinatie met werk te zwaar is, ga dan het gesprek aan. Je kan je zorgen uitspreken en vragen waar iemand behoefte aan heeft. Uiteraard is dit niet een eenmalige vraag, met een eenmalig antwoord, maar blijf je hierover vervolgens in gesprek. Deze tips kunnen je hierbij helpen.

  • Samen zoeken naar oplossingen
    Help in dit gesprek met het zoeken naar oplossingen zoals flexibele werktijden of aanpassing van het werk. Medewerkers hoeven dan niet hun vakantiedagen te gebruiken voor zorgtaken of zich ziek te melden omdat ze thuis harder nodig zijn. Druk ze op het hart dat ze, als ze even klem zitten, dat met jou kunnen bespreken en dat jullie dan samen naar een oplossing zoeken.

  • Vergeet ook collega’s niet
    Als je afspraken maakt met een mantelzorger over bijvoorbeeld aangepaste werktijden, vergeet dan niet om dit ook aan collega’s te vertellen. Overleg met je medewerker wat je precies mag delen, maar zorg wel dat collega’s op de hoogte zijn van wat jullie hebben afgesproken en waarom. Hiermee voorkom je misverstanden, het gevoel dat de medewerker ‘voorgetrokken’ wordt of andere onmin. En het zou de eerste keer niet zijn dat blijkt dat collega’s ook mee willen denken over hoe ze de mantelzorgende medewerker kunnen ondersteunen of ontlasten.

Welke regelingen zijn er voor de combinatie werk en zorg?

Er zijn verschillende wettelijke regelingen waar de mantelzorger gebruik van kan maken.

Deze artikelen kunnen ook van pas komen:

Verzuim

Mijn medewerker heeft een burn-out, wat houdt dat in en hoe ga ik er mee om?

In 2020 hadden volgens TNO bijna 1,3 miljoen Nederlandse werknemers burn-outklachten. Dit is wel degelijk anders dan een burn-out hebben. Maar wat is precies het verschil? En hoe ondersteun je als leidinggevende een medewerker bij een burn-out?

Lees meer
Inzetbaarheid

De invloed van eigenaarschap op inzetbaarheid

Eigenaarschap is een term die je de laatste jaren steeds meer hoort in relatie tot inzetbaarheid. Maar wat verstaan we nu precies onder eigenaarschap? Wat is de invloed ervan op inzetbaarheid? En wat kun je er als leidinggevende nu mee richting jezelf en je medewerkers?

Lees meer