Waarom leiderschap en vitaliteit hand in hand gaan

De eerste vraag is natuurlijk of je als leidinggevende überhaupt wel invloed hebt op de vitaliteit van je medewerkers. Volgens Dr. Ir. Luuk Simons, directeur van Health Coach Program, is dat absoluut het geval. 

Als leidinggevende kun je een verrassend grote rol spelen in de vitaliteit van je mensen. Je hebt echt een signaalfunctie. Laat je daarbij overigens niet teveel afleiden door lage verzuimcijfers. Ook al is het verzuim in jouw organisatie misschien gemiddeld maar 4%, dan kan het nog steeds zijn dat er mensen worstelen. Die 4% is namelijk zelden netjes verspreid. Een grote groep is bijna nooit ziek en een kleine groep valt eigenlijk te vaak uit. Voor die laatste mensen kun jij als leidinggevende verschil maken.

Wij vragen vaak aan managers: denk eens na wie uit jouw team je een verbetering gunt? Vrijwel altijd komen er dan wel een of meerdere namen op. Daar kun je wat mee. 

Zo’n gesprek aangaan is in eerste instantie misschien eng, maar maak duidelijk dat je iemand echt wilt helpen en zorg voor een open, niet-oordelende en niet-wetende houding. Dan zie je vaak dat het uiteindelijk prettige gesprekken worden. Waarin je constructieve afspraken kunt maken over hoe nu verder. Je mag best wat van mensen verwachten, veeleisend helpen, om ze te laten groeien. Daarmee ondersteun je het herstelvermogen van je medewerkers en ook de gezondheid van de organisatie. En als jouw team vitaal is, kunnen teamleden elkaar ook opvangen als dat nodig is.

Nee, als leidinggevende heb je functioneel en legitiem een rol van waaruit je aan mensen mag vragen of het wel goed gaat. Als iemand steeds uitvalt moet het werk toch door collega’s opgevangen worden en dat raakt jouw verantwoordelijkheid als leidinggevende.

En er zitten twee kanten aan: heel veel mensen vinden het leuk om bezig te zijn met gezondheid en hun prestaties. Daar kun je echt een positief gesprek van maken, waarin mensen zich gehoord, gezien en geholpen voelen. En aandacht is één van de grootste energiebronnen in werk (en het leven). Waardering en complimenten krijgen, gezien worden, samen dingen beter maken en dat vieren. Vitaliteit is het perfecte onderwerp om vanuit een breed perspectief een gesprek te voeren en zo zelfs bij te dragen aan werkgeluk. In de teams die wij begeleiden zijn mensen 4 weken extra inzetbaar per jaar. Dat is een win-win: mensen zijn er zelf blij mee én het levert meer productie op voor de organisatie.

Als leidinggevende heb je natuurlijk een voorbeeldrol, kun je leren signalen te herkennen en daarop te acteren. Dat wil niet zeggen dat je zelf perfect moet zijn. Als jij een medewerker hebt die aan de slag wil met iets wat niet jouw sterke punt is, kijk dan of je kunt doorverwijzen. Naar een collega die wel dat haakje kan geven of naar een bedrijfsmaatschappelijk werker, vitaliteitscoach, loopbaancoach of andere professional. Die mensen zijn er voor.

Zeker. Een cultuur waarin je prestatieafspraken met elkaar maakt waarop je elkaar kunt aanspreken, kan heel goed zijn. Wanneer dit echter doorslaat naar een machocultuur waarin het antwoord op alles is ‘niet zeuren, harder werken’ dan komt dat de vitaliteit niet ten goede.

Het is prima om af en toe een sprintje te trekken, sterker nog, daar leven mensen vaak van op. Topsport leveren is namelijk heel gaaf. Mits je ruimte hebt voor herstel. Zo hebben ze onderzoek gedaan naar het herstel van toptennissers tijdens de wedstrijd. Wat bleek? De beste tennissers wisten de micropauzes in de rallies - even met de bal staan stuiteren of op het gemakje naar de plek lopen – optimaal te benutten om te herstellen. Zij wisten het beste hun hartslag en ademhaling in korte tijd omlaag te brengen. Je energieherstel goed kunnen managen is dan ook echt van belang om op langere termijn te kunnen blijven presteren.

Natuurlijk speelt persoonlijk leiderschap een rol in vitaliteit. Je moet, of je nu leidinggevende bent of medewerker – het beste uit jouw leven willen halen. Privé-agenda’s zijn soms net zo omvangrijk als werkagenda’s. Wil je dat allemaal zo goed mogelijk doen, dan zul je aandacht moeten hebben voor je vitaliteit en veerkracht. Enerzijds betekent dat goed voor je lichaam zorgen, dat is tenslotte je grootste bondgenoot. En anderzijds gaat dat over proactief kansen pakken in plaats van alleen het oplossen van problemen. Je moet voldoende de goede dingen doen, die passen bij je talenten. Alleen zo word je een betere versie van jezelf.

De meeste mensen willen met hun vitaliteit aan de slag als ze merken dat ze:

• risico lopen op uitvallen of al zijn uitgevallen.
• graag vol willen presteren, voor langere tijd en op verschillende gebieden, maar zich afvragen hoe ze dat kunnen volhouden.
• mentaal met pensioen zijn en daar helemaal niet blij van worden.

De zogenaamde aap naar je eigen schouder trekken. Een echte gedragsverandering ligt bij iemand zelf, dus vraag om commitment en input: “Wat vind je hier zelf van en wat zijn de stappen die je zelf wil en kan zetten.”

Ga er ook niet vanuit dat mensen wel weten wat ze moeten doen. Mensen vinden het soms echt lastig te bepalen wat ze nu moeten veranderen, ze horen zoveel verschillende dingen. En sociaaleconomische status telt ook enorm mee, mensen doen wat hun omgeving doet. Uit onderzoek blijkt dat mensen met lager opleidingsniveau (basisonderwijs + vmbo) zes jaar korter leven, en vijftien jaar minder in goede gezondheid, dan mensen met een hbo- of universitaire opleiding.Het kan daarmee best een puzzel zijn om de juiste strategie uit te dokteren waarmee je duurzame gedragsverandering bereikt. Probeer dat dan vooral ook niet alleen, maar bedenk wie daarbij kan helpen.